اوائل المقالات (کتاب)

مؤلف

محمَّد بن محمَّد بن نعمان بن عبدالسَّلام حارثی مذحجی عکبری (336-413ق)، معروف به شيخ مفيد و ابن المعلّم، فقیه و متکلم و از علمای برجسته شیعه قرن ۴ هجری و متولد بغداد بود. ابن قولویه قمی، شیخ صدوق، ابن ولید قمی، ابوغالب زراری، ابن جنید اسكافى، ابوعلی صولی بصرى، ابوعبدالله صفوانی از اساتید ایشان بوده اند. او بيش از 200 جلد تألیف دارد. از معروف‌ترین آثار وی، المُقنَعَة در علم فقه، اوائل المقالات در دانش کلام و الاِرشاد در شرح حال‌ امامان شیعه است. شيخ مفيد در سال 401 ش یا 413 ق یا 1022 م ، در بغداد و پس از 75 سال تلاش و خدمت ارزنده درگذشت .تشييع جنازۀ او شهرت دارد. در تشييع او بيش از 80 هزار نفر از شیعیان شركت جستند و درگذشت او در ماه رمضان بود.

معرفى اجمالى كتاب

شيخ مفيد در اين كتاب به بررسى مباحث عقيدتى از ديدگاه شيعه و ديگر مذاهب مهم دوران خود پرداخته است. كتاب اوائل المقالات با وجود حجم كم به بسيارى از مباحث عقيدتى شيعه و ديگر مذاهب اهل تسنن اشاره دارد و براى آگاهى از نظريات شخصيت‌هاى علمى قرن چهارم هجرى، كتابى در خور توجه است.

شيخ مفيد اين كتاب را در اواخر عمر يعنى در اوج شهرت علمى خود، نگاشته است. در آن دوران شيعه از زندان تقيه آزاد گشته بود و به راحتى مى توانست عقايد خود را در جامعه مطرح سازد.

كتاب اوائل المقالات كه شيخ به درخواست شاگردش سيد رضى آن را نگاشته در ميان ديگر كتاب‌هاى شيخ از ارزش و اعتبار خاصى برخوردار است. اين كتاب پيوسته در حوزه هاى علميه شيعه مورد توجه بوده و از آن نسخه هاى خطى فراوانى موجود است.

مباحث كتاب به پنج بخش تقسيم مى گردد:

• 1. فرق ميان شيعه و معتزله و دليل نامگذارى هر يك؛

• 2. فرق ميان شيعه اماميه و ديگر مذاهب شيعى، مانند زيديه؛

• 3. تفاوت شيعه و معتزله در مباحث اعتقادى؛

• 4. آرا و عقايد گوناگون درباره مباحث اعتقادى؛

• 5. مباحث عقلى اى كه زيربناى مسائل اعتقادى قرار مى گيرند.

وضعيت نشر

اين كتاب، به وسيله كنگره شيخ مفيد، در سال 1413 ق چاپ شده است.

منبع

محمدرضا ضميري، کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامي

متن کتاب أوائل المقالات

أوائل المقالات